Yumurtlama Bozuklukları
Op. Dr. Melek Büyükkınacı Erol
Yumurtlama Bozukluğu Nedir?
Yumurtlama bozukluğu, yumurtlama döngüsünde yaşanan düzensiz ya da anormal değişikliklerin yaşanması durumudur. Yumurtlama bozukluklarında hormonlarda dengesizlik ya da farklı faktörler sebebiyle yumurtlamalar düzensiz olur ya da hiç yumurtlama gözlemlenmeyebilir. Yumurtlama bozukluğu, hamilelik şansını azaltır ve tedavi gerektirmektedir.
Yumurtlama bozukluğunun anovülasyon ve oligo-ovulasyon diye iki alt tipi vardır. İşte her birinin tanımları:
1. Anovülasyon: Bir kadının yumurta gelişiminin tamamen durduğu durumu ifade eder. Anovülasyon, hormon dengesizlikleri, PCOS, tiroid sorunları ya da aşırı stres faktörlerinden dolayı ortaya çıkabilir. Adet döngüleri genellikle düzensiz veya hiç olmamaktadır.
2. Oligo-ovulasyon: Oligo-ovulasyon, bir kadının düzensiz aralıklarla ve az miktarda yumurtlama yaşadığı durumu ifade eder. Oligo-ovulasyon ise hormon dengesizlikleri, PCOS ve kilo problemleri, (obezite/ aşırı zayıflık) dengesiz beslenme ve stres faktörü sebepli olabilir. Bu durumdaki kadınların gebe kalma şansı azalır.
Yumurtlama bozukluklarının birçok nedeni vardır. Bu nedenler arasında şunlar yer alır:
Yumurtlama Bozukluklarının Nedenleri Nelerdir?
Hormonal dengesizlikler: Polikistik over sendromu (PCOS), hipotiroidizm ve hipertiroidizm gibi hormonal dengesizlikler yumurtlama bozukluklarına neden olabilir.
Endokrin bozukluklar: Tiroid sorunları, adrenal sorunları ve böbreküstü bezi sorunları gibi endokrin bozukluklar yumurtlama bozukluklarına neden olabilir.
Yumurtalıklarda sorunlar: Yumurtalıklardaki sorunlar, yumurtlamayı engelleyebilir.
Hipotalamus veya hipofiz bezi sorunları: Hipotalamo-hipofiz-over ekseni, yumurtlamayı kontrol eden bir sistemdir. Bu sistemdeki sorunlar yumurtlama bozukluklarına neden olabilir.
Obezite: Obezite, yumurtlama bozukluklarına yol açabilir.
Stres: Stres, yumurtlama bozukluklarına yol açabilir.
Yumurtlama Bozukluklarının Belirtileri Nelerdir?
1. Düzensiz Adet Döngüsü
2. Anormal Vajinal Kanama
3. Ağrılı Adet Dönemi
4. İnfertilite (Kısırlık)
5. Hormonal Değişiklikler (Kilo dalgalanmaları, cilt problemleri ve saç dökülmesi)
6. Menstrüel Migren (regl periyodu ile ilişkili baş ağrısı)
7. Memelerde Sürekli Hassasiyet
8. Cinsel İsteksizlik
Yumurtlama Bozukluklarının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yumurtlama bozukluklarının tedavisi, nedenine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
Hormon tedavisi: Hormon replasman tedavisi, eksik veya düşük düzeyde olan hormonların dışarıdan takviye edilmesi ile yumurtlamanın düzenlenmesine yardımcı olur. Hormon tedavisi yumurtlamayı uyarma amacıyla da uygulanabilmektedir. Yumurtlama indüksiyonunda çoğunlukla klomifen sitrat ya da gonadotropinler vb. ilaçlar kullanılır.
Cerrahi tedavi: Yumurtalıklardaki veya diğer üreme organlarındaki sorunları düzeltmek için cerrahi tedavi yapılabilir. Yumurtalıklarda kistler, tıkanıklıklar veya diğer yapısal anormallikler varsa, bu sorunları düzeltmek için laparoskopi veya diğer cerrahi prosedürler uygulanabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Dengeli beslenme, kilo vermek, düzenli egzersiz, stres yönetimi ve uyku düzeni, hormonal dengenin sağlanmasına ve yumurtlama sürecinin iyileştirilmesine yardımcı olur.
Yardımcı Üreme Teknolojileri: Yumurtlama bozukluğu tedavisiyle sonuç alınamayan durumlarda, yardımcı üreme teknolojileri (IVF, yapay döllenme) kullanılabilir.