Tüp Bebek Tedavisi Sorunları
Op. Dr. Melek Büyükkınacı Erol
Tüp Bebek Tedavisi Sırasında Karşılaşılan Sorunlar
Tedavinin iptal edilmesi: Hastaların tedaviye beklenen yanıtı vermemesi, yeterli sayıda follikül gelişmemesi gibi nedenlerle tedavi iptal edilebilir.
Yumurta bulunamaması: Özellikle yaşı ileri ve yumurtalık rezervi düşük kadınlarda folliküller yeterli büyüklüğe ulaşmasına karşın yumurta toplama sırasında hiç yumurta bulunamayabilir.
Sperm bulunamaması: TESE uygulanan hastaların % 40’ında sperm bulunamaz ve tedavi iptal edilmek zorunda kalınır.
Döllenmenin olmaması: Yumurta ve spermler normal olmasına karşın bazı yumurtalarda döllenme gerçekleşmeyebilir. Döllenme oranı % 70 civarındadır.
Embriyolarda gelişimin durması: Embriyolar, laboratuvar çalışanları tarafından günlük olarak gelişim ve bölünme özelliklerine göre takip edilir. Bu takiplerde embriyoların kaliteleri izlenir. İzlemlerde bazen embriyolar 3. ya da 5. güne kadar gelişmeyebilir.
Transfer zorluğu: Bazı durumlarda kadının genital organlarının anatomik yapısı nedeniyle transfer çok zor olabilir. Bu gibi durumlarda gebelik şansı düşmektedir.
Gebelik testi öncesi kanama: Test gününden önce kanaması olanlarda gebelik şansı düşmekle birlikte gebelik olmadığı anlamına gelmez.
Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS)
OHSS tüp bebek tedavisinin en önemli komplikasyonudur. Genellikle polikistikover sendromlu ve yumurtalık rezervi iyi genç kadınlarda ortaya çıkar. Şiddetli formunun oluşma olasılığı % 5 civarındadır. Yumurtalıkları uyarmak için kullanılan ilaçlar, aşırı tepki gösterme riskini taşıyabilir. Yumurtalıkların uyarılması sırasında, uygun sayıda yumurta elde etmek ile aşırı uyarılma arasında ince bir denge vardır. Doz ayarlaması her zaman mümkün olmayabilir. Aşırı uyarılma durumunda, yumurtalık uyarıcı ilaçların dozunun azaltılması ve gerekirse ilaç kullanımının bir gün veya daha uzun süre durdurulması, estrojen seviyelerinin aşırı yükselmesini önler. Ayrıca, yumurtaların toplanması öncesinde hCG enjeksiyonunun yapılmaması, bu sendromun ortaya çıkmasını engelleyebilir. Gebelik oluşması sendromun daha şiddetli gelişmesine neden olur.
Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS) Belirtileri
Yumurtalık boyutlarında artma
Karın ağrısı, şişkinlik hissi, nefes darlığı, idrar miktarında azalma
Karın boşluğunda sıvı toplanması
Pıhtılaşma bozuklukları
Göğüs boşluğunda sıvı toplanması
Sendromun Engellenmesi
Yumurta toplama işlemi iptal edilebilir ve bu durumda hastalık tablosu gelişmez. Yumurta toplam işleminin iptali istenmediği durumlarda ise:
HCG dozu azaltılabilir
Yumurta toplama sırasında özel sıvılar verilebilir. (HSA, HES)
Yumurtalar toplandıktan ve döllendikten sonra hepsi dondurulabilir. Bu sırada verilecek bazı ilaçlar ile sendromun ortaya çıkması %80-90 olasılıkla engellenebilir.
Embriyo transferine gidilecek ise sayı azaltılmalıdır. Tercihen 1 veya en fazla 2 embryo transfer edilmesi uygundur. Sendrom çoğul gebeliklerde daha şiddetlidir.
Tedavi
Sendromun hafif olan şeklinde hastaneye yatış gerekmez. Tuz ve sıvı kısıtlaması gerekmektedir. Günlük kilo ve karın çevresi ölçümleri önemlidir. Karın bölgesinde bir gün içinde 3 cm’den fazla artış olması, vücut ağırlığının bir gün içinde 2 kg’dan fazla artması, idrar miktarında azalma yaşanması , nefes darlığı gibi belirtilerin ortaya çıkması durumunda doktora haber verilmelidir.
Sendromun şiddetli olması durumunda hastaneye yatarak tedavi gerekir. Tedavi sırasında serum verilmesi ve karın bölgesinde biriken sıvının iğne ile boşaltılması (parasentez) hastalığın seyrini iyi yönde etkiler. Hastanede kalış süresi bazı durumlarda 2-3 haftaya kadar uzayabilir. 10-15 defa parasentez yapılması gereken olgular bildirilmiştir.
Sendrom gebe kalmayan hastalarda kısa süre içinde geriler. Gebe kadınlarda ise süreç uzayabilir.