Servikal Yetmezlik
Op. Dr. Melek Büyükkınacı Erol
Servikal Yetmezlik
Gebelik döneminde anne adaylarının sağlıklı bir şekilde bebeklerini dünyaya getirebilmeleri için rahmin farklı bölgelerinde önemli roller oynayan yapılar bulunmaktadır. Bu yapılardan biri olan serviks, rahmin vajinaya açılan alt kısmıdır ve gebelik süresince kapalı ve sert kalması beklenir. Ancak bazı durumlarda serviks, gebelik sürecinde yeterince güçlü olamaz ve erken açılabilir. Bu duruma “servikal yetmezlik” adı verilir ve bu durum, erken doğuma yol açarak hem anne hem de bebek için ciddi riskler oluşturabilir.
Servikal Yetmezlik Nedir?
Servikal yetmezlik, serviksin zayıf olduğu ve gebelik ilerlerken bu bölgenin doğum başlamadan önce açılmaya başladığı bir durumdur. Normalde, serviks doğum sancıları başlayana kadar kapalı kalır ve doğum zamanı geldiğinde açılarak bebeğin doğum kanalından geçişine izin verir. Ancak servikal yetmezlik yaşayan kadınlarda, serviks gebeliğin ikinci trimesterinde açılmaya başlar. Bu durum, düşük veya erken doğum riskini büyük ölçüde artırır.
Servikal Yetmezliğin Nedenleri
Servikal yetmezlik birçok nedenden kaynaklanabilir. Bu durum genellikle aşağıdaki risk faktörleriyle ilişkilendirilir:
Geçmişte Yaşanan Düşükler: Özellikle 2. trimesterde sebepsiz düşük öyküsü olan kadınlarda servikal yetmezlik riski yüksektir.
Servikal Cerrahi İşlemler: LEEP (Loop Elektrikosurgical Excision Procedure) veya konizasyon gibi servikal cerrahi işlemler, serviksin yapısında hasara neden olabilir.
Kürtaj Geçmişi: Daha önce gerçekleştirilen kürtaj işlemleri sırasında serviksin zarar görmesi, servikal yetmezliğe yol açabilir.
Yapısal Anomaliler: Doğuştan gelen rahim veya serviks anormallikleri de servikal yetmezlik riskini artırabilir.
Servikal Yetmezliğin Belirtileri
Servikal yetmezlik genellikle ağrısızdır ve erken dönemlerde belirgin bir belirti vermeyebilir. Ancak bazı kadınlarda aşağıdaki belirtiler görülebilir:
Vajinal Akıntının Artması: Serviks açıldığında vajinal akıntı miktarı artabilir. Pelvik Baskı: Alt karın bölgesinde baskı veya ağırlık hissi oluşabilir. Sırt Ağrısı: Sürekli sırt ağrısı, servikal yetmezliğin işareti olabilir. Erken Dönemde Kasılmalar: Hafif kasılmalar hissedilebilir, ancak bu durum genellikle doğum sancılarından farklıdır.
Servikal Yetmezliğin Tanısı
Servikal yetmezlik tanısı, genellikle gebelik sırasında yapılan transvajinal ultrason ile konur. Bu yöntemle, serviksin uzunluğu ve açılma durumu değerlendirilir. Serviksin kısaldığı veya açılmaya başladığı durumlar, servikal yetmezlik şüphesini doğrular. Ayrıca, anne adayının tıbbi geçmişi ve önceki gebelik öyküsü de tanı sürecinde önemli bir rol oynar.
Servikal Yetmezlik Tedavisi: Servikal Serklaj
Servikal yetmezlik tanısı konan gebelerde, erken doğumu önlemek amacıyla servikal serklaj adı verilen cerrahi bir işlem uygulanabilir. Servikal serklaj, serviksin alt kısmına dikiş atılarak serviksin kapanmasını ve gebeliğin sonuna kadar bu şekilde kalmasını sağlar.
Servikal Serklaj Ne Zaman Yapılır?
Servikal Serklaj İşlemi Nasıl Yapılır?
Servikal serklaj işlemi genellikle gebeliğin 12-14. haftaları arasında yapılır. Ancak, serviksin daha erken dönemde açılmaya başladığı tespit edilirse, daha erken bir dönemde de yapılabilir. Servikal değişikliklerin gebeliğin son trimesterinde meydana gelmesi durumunda ise, yatak istirahati en uygun çözüm olabilir.
Servikal serklaj işlemi, hastanın tıbbi geçmişi ve ultrason bulguları dikkate alınarak planlanır. İşlem sırasında anestezi uygulanır (genel, spinal veya epidural) ve serviksin alt kısmına dikiş atılır. Bu işlem, servikal yetmezliği olan gebelerin yaklaşık %80-90'ında başarılı sonuçlar verir. Ancak servikal yetmezlik tanısı koymak her zaman kolay olmayabilir; bu nedenle doğru tanı ve tedavi çok önemlidir.
Servikal Serklaj Sonrası Takip ve Riskler
Servikal serklaj sonrasında, gebelik boyunca sıkı bir takip gereklidir. İşlem sonrası oluşabilecek komplikasyonların erken tespiti ve yönetimi önemlidir.
İşlem Sonrası Gözlem: Rahimde kasılma ve ağrı olup olmadığı takip edilir. Hafif vajinal kanama ve kramp tarzı ağrılar normaldir ve birkaç saat içinde geçer.
Enfeksiyon ve Erken Doğum Riski: İşlem sonrası enfeksiyon ve erken doğum riskine karşı koruyucu tedavi uygulanabilir.
İstirahat ve Aktivite Kısıtlamaları: İlk birkaç gün evde istirahat önerilir ve doktorun izni olmadan ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır. Cinsel aktivite işlem sonrası yasaktır.
Düzenli Kontroller: Gebelik boyunca düzenli aralıklarla doktor kontrolleri yapılmalıdır.
Servikal Serklajın Olası Riskleri
Servikal serklaj, deneyimli hekimler tarafından uygulandığında genellikle güvenli bir işlemdir. Ancak nadiren de olsa bazı riskler mevcuttur:
Erken Kasılmalar: İşlem sonrası erken doğum sancıları başlayabilir.
Servikal Distosi: Doğum sırasında serviksin açılmaması durumu oluşabilir.
Membran Rüptürü: Su gelmesi (amniyotik sıvının erken boşalması) riski vardır.
Servikal Enfeksiyon: Servikste enfeksiyon oluşabilir.
Servikal Yırtıklar: Sörklaj alınmadan doğum gerçekleşirse serviks yırtılabilir.
Anestezi Komplikasyonları: Anesteziye bağlı komplikasyonlar görülebilir.
Servikal Serklaj Acil Durumları
Servikal serklaj sonrası bazı belirtiler acil müdahale gerektirebilir:
Şiddetli Kasılmalar ve Kramplar
Vajinal Kanama
Amniyotik Sıvının Gelmesi (Su Gelmesi)
Ateş (37.8 derece ve üzeri)
Bulantı ve Kusma
Kötü Kokulu Vajinal Akıntı
Bu belirtilerden herhangi biri görüldüğünde, acilen sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Servikal yetmezlik, erken teşhis edilip doğru şekilde yönetildiğinde başarılı bir şekilde tedavi edilebilen bir durumdur. Servikal serklaj, bu durumu yaşayan gebelerde erken doğumu önlemede etkili bir yöntemdir. Ancak, her tıbbi müdahalede olduğu gibi, servikal serklaj işleminin de riskleri bulunmaktadır. Bu nedenle, gebelik sürecinde düzenli doktor kontrolleri ve uygun tedavi ile hem annenin de bebeğin de sağlığı korunabilir.