Erkek İnfertilitesi Nasıl Tedavi Edilir?
Op. Dr. Melek Büyükkınacı Erol
Erkek İnfertilitesi Nasıl Tedavi Edilir?
İnfertilite sorunu olan erkeklerin öncelikle daha sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemesi gerekir. Sigara kullanımını azaltmak veya mümkünse bırakmak, dar iç çamaşırları giymemek, uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçınmak bunların başında gelmektedir.
Sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmekte zorlanan veya sigarayı bırakmakta güçlük çeken erkeklere E vitamini takviyesi önerilebilir. Bununla birlikte, dar iç çamaşırları giymemek ve uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçınmak da önemlidir.
Günümüzde temel yaklaşım; erkeğin infertilitesini tedavi etmekten ziyade; genellikle mevcut spermlerin kullanılması üzerine odaklanmaktadır. Eğer toplam hareketli sperm sayısı 5 ila 10 milyon arasında ise aşılama yöntemi uygulanabilir. Bu yöntemin başarı oranı yaklaşık %10’dur ve üç deneme sonrasında her 10 çiftten 2-3’ü gebelik elde edebilir. Ancak, üçten fazla aşılama yapılması tavsiye edilmez; başarısızlık durumunda daha fazla deneme genellikle etkili olmayacaktır.
Erkek infertilitesinde en etkili tedavi yöntemleri tüp bebek ve mikroenjeksiyondur. İnfertilite yaşayan çiftlerde kadının yaşı ve yumurtalık rezervi, tedavinin başarı oranını belirleyen önemli faktörlerdir. Eğer kadının yaşı gençse ve yumurtalık rezervi yeterliyse, tüp bebek veya mikroenjeksiyon tedavisiyle gebelik şansı %60’a kadar çıkabilir.
Azospermi olgularında cerrahi ile sperm elde etme işlemi genellikle yumurta toplama günü yapılır. Bazı durumlarda ise işlem sonrası spermler dondurulup yumurta toplama günü çözdürülür. Sperm elde etme yöntemlerinin çoğunluğu lokal anestezi altında androloji ile ilgilenen üroloji uzmanları tarafından yapılır ve hastaneye yatış gerektirmez. İşlemler genellikle 30-45 dakika sürer.
Tüm işlemler tüp bebek merkezinde yapılır ve alınan örnekler aynı anda laboratuarda embriyologlar tarafından incelenir. Sperm bulunduğunda işleme son verilir. Tıkayıcı olan azospermilerde, sperm elde etme oranı %100 civarında olmaktayken, tıkayıcı olmayan azospermilerde ise %50-55 civarında olabilmektedir. Donma-çözme işlemi sonrasında bazen canlı, hareketli sperm çıkmama riski bulunmaktadır. Cerrahi yoldan sperm elde etme yöntemleri aşağıda açıklanmıştır.
PESA (Perkutan Epididimal Sperm Aspirasyonu) Yöntemi:
Testislerin üzerinde yer alan epididimden ince bir iğne yardımıyla sperm çekmeyi içerir. Bu yöntem genellikle tıkanıklığa bağlı azospermi vakalarında kullanılır. Eğer bu yöntemle sperm elde edilemezse, diğer testis kaynaklı sperm toplama yöntemlerine geçilir.
TESA (Perkutan Testiküler Sperm Aspirasyonu) Yöntemi:
Testis kesesi açılmadan, ciltten ince bir iğne yardımıyla testis dokusuna girilerek örnek alınır. Bu işlemle sperm elde edilemezse, bir sonraki adım olarak mikro-TESE yöntemi uygulanır.
Mikro TESE (Mikroskop Altında Testiküler Sperm Ekstraksiyonu) Yöntemi:
Mikro TESE, sperm yapımının testis içinde yama şeklinde alanlarda bulunabileceği göz önüne alındığında, mikroskop büyütmesi ile tübüllerin incelenmesini sağlar ve sperm bulunma ihtimalini artırır. Bu yöntem, Klasik TESE’ye göre daha avantajlıdır çünkü alınan doku daha küçük olduğu için testis dokusuna zarar verme riski daha düşüktür.
İşlem sırasında;
Testise küçük bir kesi yapılır
Testis dokusu mikroskop ile incelenir
Dolgun görünen tübüllerden, pirinç tanesi büyüklüğünde çok küçük doku örnekleri alınır
Erkeğe Bağlı Kısırlık Tedavisinde Yenilikler
KÖK HÜCRELER
Vücudumuzdaki tüm hücrelerin kaynağı kök hücrelerdir. Kök hücreler vücuttaki tüm hücre ve dokuları oluşturabilecek ilkel hücrelerdir. Menisinde hiç sperm olmayan erkeklerde yapılan cerrahi sperm arama işleminde olgun sperm yoksa kök hücre tedavisi denenir. Diğer dokulardan alınan hücrelerin de diferansiasyonu laboratuvar ortamında başarılmış ve sperm ya da sperm benzeri yapılar oluşturulmuştur.
IMSI
Tüp bebek tedavisinde daha iyi sperm seçimini sağlar. Mikroenjeksiyon amaçlı kullanılacak olan spermlerin büyük büyütme altında seçilerek kullanılması ile ciddi erkek kısırlığında daha yüksek döllenme ve daha yüksek gebelik oranları elde edilebileceğine bilimsel veriler vardır. Erkek kısırlığı ve tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan çiftlerde de IMSI tedavisinin faydası gösterilmiştir.
MİKROAKIŞKAN ÇİPLER (MİKROÇİP)
Bu tekniğin, diğer sperm seçme tekniklerine oranla bazı avantajlara sahiptir. Mikroakışkan çipler yardımı ile sperm seçimi hali hazırda kullanılan aşılama ve tüp bebek uygulaması sırasında sağlıklı spermin seçilmesine yaramaktadır.