İdrar Kaçırma Ameliyatları
Op. Dr. Melek Büyükkınacı Erol
İdrar Kaçırma (İnkontinans) Nedir?
İdrar kaçırma, mesanenin istemsiz olarak idrarı tutamaması ve idrarın istemsiz şekilde dışarı sızması durumudur. Bu durum, özellikle kadınlarda yaygın bir sağlık sorunudur ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. İdrar kaçırma, çeşitli tiplerde ortaya çıkabilir; en yaygın olanları stres tipi idrar kaçırma, sıkışma tipi idrar kaçırma ve karma tip idrar kaçırmadır.
Stres Tipi İdrar Kaçırma: Öksürme, hapşırma, gülme veya ağır bir şey kaldırma gibi karın içi basıncının arttığı durumlarda idrar kaçışı olur. Bu durum, genellikle pelvik taban kaslarının zayıflamasından kaynaklanır.
Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma: Ani, güçlü bir idrar yapma dürtüsü ile ortaya çıkar ve genellikle mesane kaslarının kontrolsüz kasılmalarıyla ilişkilidir.
Karma Tip İdrar Kaçırma: Hem stres tipi hem de sıkışma tipi idrar kaçırma belirtilerinin bir arada bulunduğu durumdur.
İdrar kaçırma problemi cerrahi olmayan yöntemlerle (örneğin, pelvik taban egzersizleri, ilaç tedavisi) kontrol altına alınamıyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir. İdrar kaçırma ameliyatları, bu durumu tedavi etmek için kullanılan çeşitli cerrahi teknikleri içerir.
İdrar Kaçırma Ameliyatları: Endikasyonlar ve Amaçlar
İdrar kaçırma ameliyatları, özellikle stres tipi idrar kaçırma durumlarında etkili bir tedavi seçeneği sunar. Bu ameliyatların temel amacı, mesane boynunu ve üretra (idrar kanalı) etrafındaki yapıları destekleyerek idrar tutma yeteneğini artırmaktır. Ameliyatın türü, hastanın yaşı, genel sağlık durumu, idrar kaçırmanın tipi ve şiddeti gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir.
Başlıca İdrar Kaçırma Ameliyatları
Askı (Sling) Ameliyatları:
Tanım: Askı ameliyatları, idrar kaçırmayı tedavi etmek için en sık uygulanan cerrahi prosedürlerdir. Bu ameliyatlarda, üretrayı desteklemek için bir askı (sling) yerleştirilir. Askı materyali sentetik bir bant veya hastanın kendi dokusundan elde edilen bir parça olabilir.
Uygulama: Askı, üretranın altına yerleştirilir ve pelvisin bir kısmına sabitlenir. Bu, karın içi basıncının arttığı durumlarda üretrayı destekleyerek idrar kaçışını önler.
Türleri:
Tension-Free Vaginal Tape (TVT): Üretra altına yerleştirilen sentetik bir banttır. Genellikle minimal invaziv bir prosedürdür ve kısa iyileşme süresi sunar.
Transobturator Tape (TOT): TVT'ye benzer, ancak bantın yerleştirilme yönü farklıdır. TOT, daha az komplikasyon riski ile ilişkilidir.
Mini-Sling: Küçük bir askı bandı kullanılarak yapılan minimal invaziv bir tekniktir. Özellikle düşük dereceli stres inkontinans için uygundur.
Avantajlar: Yüksek başarı oranları, kısa hastanede kalış süresi, minimal invaziv yöntemlerdir.
Dezavantajlar: Askının yerinden kayması, enfeksiyon riski, ağrı ve nadiren idrar yapma zorluğu gibi komplikasyonlar olabilir.
Kolposüspansiyon (Burch Ameliyatı):
Tanım: Bu ameliyat, özellikle stres tipi idrar kaçırmanın tedavisinde kullanılan bir cerrahi yöntemdir. Üretra ve mesane boynu etrafındaki dokuların cerrahi dikişlerle pelvik kemiklere asılmasıyla gerçekleştirilir.
Uygulama: Abdominal (karın) bir kesi ile gerçekleştirilir. Üretra ve mesane boynu, pelvik kemiklere dikişlerle asılarak daha yüksek bir pozisyona getirilir, bu da idrar tutma yeteneğini artırır.
Avantajlar: Uzun süreli başarı oranları yüksektir ve daha ciddi stres inkontinans vakalarında etkilidir.
Dezavantajlar: Karın bölgesinde açık cerrahi gerektirdiğinden iyileşme süresi daha uzundur ve cerrahi komplikasyon riski biraz daha yüksektir.
Yapay Üriner Sfinkter (Artificial Urinary Sphincter, AUS):
Tanım: Yapay üriner sfinkter, üretra etrafına yerleştirilen ve manuel olarak kontrol edilen bir cihazdır. Bu cihaz, idrar yapmayı kontrol etmekte zorlanan hastalar için özel olarak tasarlanmıştır.
Uygulama: Cihaz, üretra etrafına bir manşon (cuff) şeklinde yerleştirilir. Manşon, üretrayı sıkıştırarak idrar kaçışını engeller. İdrar yapmak için hastanın manşonu gevşetmesi gerekir.
Avantajlar: Ciddi stres inkontinans vakalarında etkili bir çözüm sunar. Özellikle önceki cerrahi müdahalelerin başarısız olduğu vakalarda tercih edilir.
Dezavantajlar: Cihazın yerleştirilmesi ve kullanımı cerrahi teknik gerektirir. Ayrıca, enfeksiyon riski ve cihazın arızalanma riski vardır.
Enjeksiyon Tedavileri:
Tanım: Üretra çevresine çeşitli dolgu maddelerinin enjeksiyonu, üretranın daha iyi kapanmasını sağlayarak idrar kaçışını önler.
Uygulama: Dolgu maddeleri genellikle kollajen, silikon partiküller veya karbon kaplı partiküller gibi biyomateryallerden oluşur. Bu maddeler, üretra çevresine enjekte edilerek üretranın daha sıkı kapanmasını sağlar.
Avantajlar: Minimal invaziv bir yöntemdir, genellikle lokal anestezi altında yapılır ve hızlı iyileşme süresi sunar.
Dezavantajlar: Dolgu maddelerinin zamanla emilmesi nedeniyle etkisi geçici olabilir ve tedavi tekrarı gerekebilir.
Mesane Boynu Rezeksiyonu (Bladder Neck Suspension):
Tanım: Mesane boynu ve üretra çevresindeki dokuların cerrahi olarak kaldırılması ve desteklenmesi işlemidir.
Uygulama: Bu prosedürde, cerrah mesane boynu ve üretra çevresindeki destek dokuları kaldırarak ve sabitleyerek üretra kapanmasını iyileştirir.
Avantajlar: Stres tipi idrar kaçırmanın tedavisinde uzun süreli başarı oranlarına sahiptir.
Dezavantajlar: Cerrahi komplikasyon riski ve uzun iyileşme süresi bulunur.
İdrar Kaçırma Ameliyatları Sonrası İyileşme Süreci ve Komplikasyonlar
İdrar kaçırma ameliyatlarından sonra iyileşme süreci, yapılan cerrahinin türüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Minimal invaziv yöntemlerde iyileşme süresi genellikle daha kısadır, ancak her cerrahi müdahale sonrasında dikkat edilmesi gereken noktalar vardır.
İyileşme Süreci: Çoğu hasta, ameliyattan birkaç gün sonra normal aktivitelerine dönebilir. Ancak ağır fiziksel aktivitelerden ve egzersizlerden kaçınılması, iyileşme sürecini hızlandırabilir.
Komplikasyonlar: Olası komplikasyonlar arasında enfeksiyon, kanama, idrar yapmada zorluk, aşırı aktif mesane gelişmesi ve ameliyat sonrası yeni inkontinans türleri oluşabilir.
Ameliyat Sonrası Bakım ve Takip
Ameliyat sonrası dönemde, hastaların doktorlarıyla düzenli kontroller yapmaları önemlidir. Bu kontroller, ameliyatın başarı oranını değerlendirmek ve olası komplikasyonları erkenden tespit etmek için gereklidir. Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için yapılan egzersizler ve yaşam tarzı değişiklikleri, ameliyatın uzun vadeli başarısını artırabilir.
İdrar kaçırma ameliyatları, özellikle stres tipi idrar kaçırma gibi durumların tedavisinde etkili cerrahi seçenekler sunar. Hastanın durumu, idrar kaçırmanın tipi ve şiddeti gibi faktörlere bağlı olarak en uygun cerrahi yöntem seçilir. Her ameliyatın kendine özgü avantajları ve riskleri vardır, bu nedenle tedavi seçenekleri doktor ve hasta arasında ayrıntılı bir şekilde tartışılmalı ve hastanın ihtiyaçlarına en uygun çözüm belirlenmelidir.