Gebelikte İntrauterin Gelişme Geriliği (IUGR)

Op. Dr. Melek Büyükkınacı Erol

İntrauterin Gelişme Geriliği (IUGR) Nedir?

Gebelikte İntrauterin Gelişme Geriliği (IUGR)

Gebelik süresince, bebeğin rahim içinde sağlıklı bir şekilde gelişimi, hem anne hem de bebek için en önemli konulardan biridir. Ancak bazı durumlarda, bebek beklenen büyüme hızına ulaşamaz ve bu durum "intrauterin gelişme geriliği" (IUGR) olarak adlandırılır. IUGR, bebeğin rahim içinde yeterince büyüyememesi anlamına gelir ve hem doğum öncesi hem de sonrası dönemde çeşitli riskler taşır.

İntrauterin gelişme geriliği (IUGR), bebeğin gebelik haftasına göre beklenen büyüklüğe ulaşamaması durumudur. Normal şartlar altında, bir bebeğin doğum ağırlığı, gebelik haftasına ve anne adayının sağlık durumuna bağlı olarak belirli bir aralıkta olmalıdır. Ancak IUGR durumunda, bebek bu aralığın altında kalır. IUGR'li bebekler, genellikle 10. persentilin altında bir ağırlığa sahiptir ve bu durum, bebeğin rahim içinde yeterince beslenemediğini veya oksijen almadığını gösterebilir.

İntrauterin Gelişme Geriliğinin Nedenleri

IUGR, çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir ve genellikle birden fazla nedenin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Başlıca nedenler şunlardır:

1. Plasental Problemler

Plasenta Yetmezliği: Plasenta, bebeğe yeterli miktarda oksijen ve besin sağlayamadığında, bebek yeterince büyüyemez. Plasenta yetmezliği, IUGR'nin en yaygın nedenlerinden biridir.

Plasenta Dekolmanı: Plasentanın rahim duvarından erken ayrılması, bebeğin besin ve oksijen alımını olumsuz etkileyebilir.

2. Anneye Bağlı Faktörler

Yetersiz Beslenme: Annenin gebelik sırasında yetersiz veya dengesiz beslenmesi, bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Hipertansiyon: Yüksek tansiyon, plasentaya giden kan akışını azaltarak bebeğin büyümesini yavaşlatabilir.

Kronik Hastalıklar: Diyabet, böbrek hastalıkları ve kalp hastalıkları gibi kronik rahatsızlıklar, IUGR riskini artırabilir.

Sigara ve Alkol Kullanımı: Sigara içmek ve alkol tüketmek, bebeğin gelişimini olumsuz etkileyen önemli faktörlerdir.

İleri Anne Yaşı: 35 yaş üstü gebeliklerde IUGR riski daha yüksektir.

3. Bebeğe Bağlı Faktörler

Genetik Anomaliler: Down sendromu gibi genetik bozukluklar, bebeğin büyümesini engelleyebilir.

Çoğul Gebelikler: İkiz, üçüz gibi çoğul gebeliklerde, bebekler arasında besin ve oksijen paylaşımı yetersiz olabilir, bu da IUGR'ye yol açabilir.

Fetal Enfeksiyonlar: Sitomegalovirüs (CMV), toksoplazmoz ve rubella gibi enfeksiyonlar, bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir.

İntrauterin Gelişme Geriliğinin Belirtileri

IUGR genellikle belirgin belirtiler göstermez, ancak doktorunuzun rutin kontroller sırasında tespit edebileceği bazı işaretler vardır:

Karın Ölçüsünde Beklenenden Az Büyüme: Doktor, karın ölçümünde beklenenden daha yavaş bir büyüme fark edebilir.

Ultrason Bulguları: Ultrason ile bebeğin boyutları ve amniyon sıvısı miktarı değerlendirilir. Beklenen büyüme hızından sapmalar, IUGR'nin bir göstergesi olabilir.

Düşük Amniyon Sıvısı (Oligohidramnios): Amniyon sıvısı miktarında azalma, IUGR'nin bir belirtisi olabilir.

İntrauterin Gelişme Geriliğinin Riskleri

IUGR, hem doğum öncesi hem de doğum sonrası dönemde çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Bu riskler arasında:

Preterm Doğum: IUGR'li bebeklerin erken doğum yapma riski daha yüksektir. Doğum Sonrası Solunum Problemleri: Bebeğin akciğerleri yeterince olgunlaşmamış olabilir, bu da solunum zorluklarına yol açabilir.

Düşük Doğum Ağırlığı: IUGR'li bebekler genellikle düşük doğum ağırlığı ile doğarlar, bu da neonatal yoğun bakım gereksinimini artırabilir.

Nörolojik Gelişim Problemleri: IUGR, beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir ve nörolojik sorunlara yol açabilir.

Metabolik Hastalıklar: Doğum sonrası dönemde obezite, diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gibi metabolik sorunların gelişme riski artabilir.

İntrauterin Gelişme Geriliğinin Tanısı

IUGR tanısı genellikle ultrason muayeneleri sırasında konur. Bebeğin baş çevresi, karın çevresi ve femur uzunluğu gibi ölçümleri yapılır ve bu ölçümler gestasyonel yaşa göre değerlendirilir. Ayrıca, Doppler ultrason kullanılarak, plasentadaki kan akışı ve bebeğin beslenme durumu incelenebilir.

İntrauterin Gelişme Geriliğinin Tedavisi ve Yönetimi

IUGR tanısı konan gebeliklerde, tedavi ve yönetim, bebeğin ve annenin sağlığına göre planlanır. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

Yatak İstirahati: Yatak istirahati, rahim üzerindeki baskıyı azaltabilir ve bebeğe giden kan akışını artırabilir.

Beslenme Düzenlemesi: Annenin beslenme düzeni gözden geçirilir ve gerekli vitamin ve minerallerin takviyesi sağlanır.

Yakın Takip: IUGR tanısı konan gebelikler, düzenli ultrason muayeneleri ve NST (Non-Stress Test) ile yakından izlenir. Bu takipler, bebeğin sağlık durumunu değerlendirmek ve doğum zamanlamasını belirlemek için önemlidir.

Kortikosteroid Tedavisi: Preterm doğum riski olan IUGR'li bebeklerde, akciğerlerin olgunlaşmasını hızlandırmak için kortikosteroidler uygulanabilir.

Erken Doğum: Bebeğin sağlık durumu veya plasenta işlevlerinde bozulma söz konusu olduğunda, doğum başlatılabilir. Bu, genellikle gebeliğin 34. haftasından sonra tercih edilir.

İntrauterin gelişme geriliği (IUGR), gebelik sırasında dikkatle izlenmesi gereken bir durumdur. Erken tanı ve uygun yönetim ile IUGR'nin getirdiği riskler minimize edilebilir ve hem anne hem de bebek için daha sağlıklı bir gebelik süreci sağlanabilir. Gebelik boyunca düzenli doktor kontrollerine gitmek, belirtileri dikkatle izlemek ve doktorunuzun önerilerine titizlikle uymak, IUGR'nin olumsuz etkilerini azaltmada kritik rol oynar. IUGR tanısı konmuş anne adayları, bu süreçte doktorlarıyla yakın iletişimde olmalı ve gerekli tüm tıbbi adımları eksiksiz bir şekilde uygulamalıdır.