Erken Doğum Tehdidi
Op. Dr. Melek Büyükkınacı Erol
Erken Doğum Tehdidi
Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Erken doğum tehdidi, gebeliğin 20. haftasından sonra ancak 37. haftasından önce doğum eyleminin başlaması durumudur. Bu durum, anne için de bebek için de ciddi riskler taşıyabilir. Sağlıklı bir gebelik genellikle 37-42 hafta arasında sürer. Erken doğum, bebeklerin tam anlamıyla gelişmeden doğmasına neden olduğu için istenmeyen bir durumdur ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
2. Erken Doğum Tehdidinin Nedenleri
1. Erken Doğum Tehdidi Nedir?
Erken doğum tehdidi, gebeliğin 37. haftasından önce rahim kasılmalarının düzenli hale gelmesi ve rahim ağzının yumuşaması veya açılması durumudur. Erken doğum, bebeğin henüz dış dünyada yaşama kapasitesine tam olarak erişememesi nedeniyle ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Özellikle 34. haftadan önce doğan bebekler, prematüriteye bağlı komplikasyonlar açısından daha yüksek risk altındadır.
Erken doğum tehdidine yol açabilecek birçok risk faktörü vardır. Bu faktörler, anne adayının sağlık durumu, önceki gebelik deneyimleri ve yaşam tarzıyla ilgili olabilir. Erken doğum riskini artıran başlıca faktörler şunlardır:
Daha Önceden Erken Doğum Yapmış Olmak: Geçmişte erken doğum yapmış kadınlar, sonraki gebeliklerinde de erken doğum riski taşırlar.
Rahim Ağzının Kısa Olması: Kısa rahim ağzı (servikal uzunluk), doğumun erken başlamasına neden olabilir.
İki Gebelik Arasında Kısa Zaman Geçmesi: İki gebelik arasında kısa bir süre bulunması, vücudun gebeliğe yeterince hazırlanamaması nedeniyle erken doğum riskini artırır.
Rahim veya Rahim Ağzında Geçirilmiş Ameliyatlar: Rahim veya rahim ağzına yapılan cerrahi müdahaleler, bu bölgelerde zayıflığa neden olabilir ve erken doğumu tetikleyebilir.
Çoğul Gebelikler: İkiz, üçüz veya daha fazla gebelikler, rahim üzerinde ekstra baskı yaratır ve bu durum erken doğum riskini artırır.
Gebelikte Kanama: Gebelik sırasında meydana gelen kanamalar, erken doğum tehdidine işaret edebilir.
Yetersiz Kilo Alımı: Gebelik süresince yeterli kilo alınmaması, bebek ve anne için çeşitli komplikasyonlara yol açabilir, bu da erken doğum riskini artırır.
Sigara Kullanımı: Gebelik sırasında sigara içmek, erken doğum riskini önemli ölçüde artırır.
3. Erken Doğum Tehdidinin Belirtileri
Erken doğum tehdidinin belirtileri, zamanında doğumla benzer olabilir. Aşağıdaki belirtilerden birini 37. haftadan önce yaşarsanız, hemen doktorunuza başvurmalısınız:
Vajinal Akıntıda Değişiklikler: Sulu, kanlı veya sümüksü hale gelen vajinal akıntı, erken doğum tehdidinin bir işareti olabilir.
Kasık Ağrısı veya Baskı: Sürekli kasık ağrısı veya pelvik bölgede baskı hissi erken doğum belirtisi olabilir.
Sürekli Sırt Ağrısı: Sürekli ve geçmeyen sırt ağrısı, erken doğum tehdidini işaret edebilir.
Karın Krampları: İshalle beraber görülebilen karın krampları, erken doğumun belirtileri arasında yer alır.
Düzenli Rahim Kasılmaları: Karında sertleşmeler ve bir noktada toplanan ağrılar erken doğumun habercisi olabilir.
Su Gelmesi: Amniyotik sıvının gelmesi, doğum eyleminin başladığını gösterebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
4. Erken Doğum Tehdidinin Teşhisi
Erken doğum tehdidi, yalnızca doktor tarafından yapılacak bir vajinal muayene ve ultrasonla teşhis edilebilir. Vajinal muayene sırasında rahim ağzının açıklığı ve yumuşaması değerlendirilir. Ayrıca, transvajinal ultrason ile rahim ağzı uzunluğu ölçülerek erken doğum riski belirlenebilir. Rahim kasılmalarının şiddeti, sıklığı ve bebeğin kalp atışları da izlenir.
5. Erken Doğum Tehdidinin Tedavisi
Erken doğum tehdidinin tedavisi, doğumun geciktirilmesini ve bebeğin rahim içinde daha fazla gelişmesine olanak tanımayı amaçlar. Bu tedaviler, doğum eylemini durdurucu ilaçlar (tokolitikler), kortikosteroid tedavisi ve magnezyum sülfat gibi sinir sistemi koruyucu ajanları içerir.
a. Tokoliz: Doğum Kasılmalarını Durdurucu İlaçlar
Tokoliz, rahim kasılmalarını durdurmak veya yavaşlatmak amacıyla kullanılan ilaç tedavisidir. Tokolitik tedavi, doğum eyleminin en az 48 saat geciktirilmesi amacıyla uygulanır. Bu süre, bebeğin akciğerlerini olgunlaştırmak için verilen kortikosteroidlerin etkili olabilmesi açısından kritiktir. Tokolitik tedavide kullanılan başlıca ilaçlar şunlardır:
Magnezyum Sülfat: Magnezyum sülfat, rahim kasılmalarını durdurmada etkili bir tokolitik ajandır. Aynı zamanda, 32. haftadan önce doğacak bebeklerde sinir sistemini koruyucu etkisi nedeniyle de tercih edilir. Magnezyum sülfat, kasılmaları azaltarak doğumun geciktirilmesine yardımcı olur.
Nifedipin: Nifedipin, kalsiyum kanal blokeri olarak bilinen bir ilaçtır. Rahim kaslarını gevşeterek kasılmaları azaltır ve doğumun geciktirilmesine yardımcı olabilir. Nifedipin, tokolitik tedavide sıkça kullanılan bir ilaçtır ve genellikle iyi tolere edilir.
Atosiban: Atosiban, oksitosin reseptör antagonisti olarak çalışan bir ilaçtır. Oksitosin, doğum kasılmalarını başlatan bir hormondur ve atosiban bu hormonun etkisini engelleyerek kasılmaları durdurur. Atosiban, Avrupa'da tokolitik tedavide yaygın olarak kullanılmaktadır.
Beta-Sempatomimetikler: Ritodrin gibi beta-sempatomimetik ilaçlar, rahim kasılmalarını durdurmak için kullanılabilir. Ancak, bu ilaçların yan etkileri (örneğin taşikardi, hipertansiyon) nedeniyle kullanımları sınırlıdır.
b. Kortikosteroid Tedavisi
Erken doğum tehdidinde, bebeğin akciğerlerinin daha hızlı olgunlaşmasını sağlamak için kortikosteroid tedavisi uygulanır. Kortikosteroidler, 24-34. gebelik haftaları arasında uygulandığında, prematüre doğan bebeklerde solunum sıkıntısı sendromu (RDS), intraventriküler hemoraji ve nekrotizan enterokolit gibi komplikasyonların riskini azaltır.
Betametazon ve Deksametazon: Bu iki kortikosteroid, bebeğin akciğer gelişimini hızlandırmak için yaygın olarak kullanılır. Genellikle iki doz halinde uygulanır ve tam etkisi için 48 saate ihtiyaç vardır. Kortikosteroid tedavisi, erken doğum tehdidinde standart bir yaklaşımdır ve anne adaylarına rutin olarak önerilir.
c. Magnezyum Sülfatın Sinir Sistemi Koruyucu Etkisi
Magnezyum sülfat, erken doğum tehdidinde sadece tokolitik olarak değil, aynı zamanda sinir sistemi koruyucu olarak da kullanılır. Özellikle 32. gebelik haftasından önce doğacak bebeklerde, magnezyum sülfatın sinir sistemi üzerinde koruyucu etkileri olduğu gösterilmiştir. Bu tedavi, serebral palsi ve diğer nörolojik komplikasyonların riskini azaltabilir.
d. Hastaneye Yatış ve Takip
Erken doğum tehdidi tanısı konan anne adayları, genellikle hastaneye yatırılarak yakından izlenir. Bu izlem sürecinde rahim kasılmalarının sıklığı, şiddeti ve bebeğin kalp atışları sürekli olarak takip edilir. Ayrıca, amniyon sıvısı miktarı ve rahim ağzı uzunluğu da düzenli aralıklarla ultrasonografi ile kontrol edilir.
3. Tedavi Sonrası Takip ve Yönetim
Erken doğum tehdidinde, tedavi sürecinin ardından anne adaylarının yakın takibi önemlidir. Tedavi ile kasılmalar durdurulsa bile, gebelik boyunca erken doğum riski devam edebilir. Bu nedenle, anne adaylarına sık doktor kontrolleri önerilir ve gerekli durumlarda ek tedavi yöntemleri uygulanır. Ayrıca, doğumun tam teşekküllü bir hastanede gerçekleşmesi için planlamalar yapılmalıdır.
Sonuç
Erken doğum tehdidi, hem anne hem de bebek için ciddi riskler taşıyan bir durumdur. Erken teşhis ve uygun tedavi ile bu riskler minimize edilebilir. Tokolitik tedavi, kortikosteroid uygulamaları ve magnezyum sülfat gibi tedavi yöntemleri, doğumu geciktirerek bebeğin rahim içinde daha fazla gelişmesine olanak tanır. Tedavi sonrasında, anne adaylarının düzenli takip altında tutulması ve doğumun uygun tıbbi koşullar altında gerçekleştirilmesi önemlidir. Bu makale, erken doğum tehdidinin tedavisine yönelik güncel bilimsel yaklaşımlar hakkında bilgi sunmayı amaçlamaktadır.